توضیح حالت دفع آب یا همان پرداخت ضد آب و دافع آب منسوجات بسیار پیچیده است؛ زیرا برای ارزیابی آن از آزمایش‌های مختلف استاتیکی و دینامیکی با معیارهای متفاوت استفاده می‌شود. اما به طور کلی، پارچه‌های دارای خصوصیت دفع آب، پارچه‌هایی هستند که در برابر نفوذ آب مقاومت نشان می‌دهند. به طوری که قطرات آب فقط روی سطح پارچه تراکم می‌یابند. مقاومت پارچه در برابر آب به عوامل مختلفی از جمله نیروی ضربه دینامیکی از اسپری آب، ساختار سطحی الیاف و تخلخل در پارچه بستگی دارد.
ویژگی‌هایی مانند افزایش دفع آب یا کاهش جذب رطوبت و روغن توسط پارچه‌ها و مقاومت آنها در برابر لک شدن، برای مصارف مختلف از جمله پوشاک، مبلمان خانگی و محصولات صنعتی بسیار حائز اهمیت است. هدف اصلی از استفاده از پارچه‌های دارای خصوصیت دفع آب، جلوگیری از جذب آب و حفظ خشکی پارچه است. با این مبحث از مجموعه مقالات شادتکس همراه باشید تا بدانیم چگونه منسوجات را ضد آب کنیم.
بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع پارچه استرج در بازار ایران
روش‌های تکمیل دفع آب
روش‌های مختلفی برای پرداخت دافع آب بر روی منسوجات وجود دارد. یکی از روش‌ها، استفاده از مواد مومی مانند پارافین یا مواد صابونی نامحلول آب‌گریز مثل سدیم استارات است. این مواد بر روی سطح پارچه‌های آب دوست عمل‌آوری می‌شوند تا بتوانند آب را از سطح خود دفع کنند. فرایند اعمال دافع آب بر روی منسوجات به این شکل است:
- ابتدا پارچه در یک حوضچه حاوی محلول صابونی قابل حل سدیم استارات غوطه‌ور می‌شود.
- سپس پارچه در حوضچه دیگری که حاوی نمک‌های فلزی چند ظرفیتی است، غوطه‌ور می‌شود تا صابون‌های آب‌گریز بهتر روی سطح پارچه رسوب کنند.
- در مرحله بعدی پرداخت ضد آب و دافع آب منسوجات ترکیبی از رزین مقاوم در برابر چین و چروک و پارافین بر روی سطح پارچه اعمال می‌شود تا دوام پرداخت سطحی پارچه افزایش یابد.
اگر امولسیون پارافین حاوی عامل امولسیون کننده آنیونی باشد، افزودن کاتیون‌های چند ظرفیتی مثل Al۳+، می‌تواند از دفع آنها توسط سطح الیاف پنبه جلوگیری کند.
آزمون‌های اندازه گیری دفع آب در منسوجات
آزمون‌های مختلفی برای اندازه گیری دفع آب در منسوجات وجود دارد. از جمله این آزمون‌ها می‌توان به روش AATCC Test Method 22–2001 (آزمون پاشش) اشاره کرد. در این روش، آب به صورت پاشش بر روی پارچه‌های دراز شده و در شرایط کنترل شده انجام می‌شود و درجه خیس شدن به ازای هر نمونه از 0 تا 5 اندازه گیری خواهد شد.
ضمنا، استانداردهای دیگری نیز برای آزمایش دفع آب مواد منسوجات وجود دارد. این استانداردها شامل آزمون بارش شدید Bundesmann، آزمون باران AATCC TM 35، آزمون باران ISO 22958:2005، آزمون باران EN 14360 و آزمون نفوذ ضربه AATCC TM 42 می‌شود. انجام این آزمون‌ها امکان ارزیابی دفع آب مواد منسوجات با دقت و صحت بالا را فراهم می‌کند.
بیشتر بخوانید: روش‌های مختلف رنگرزی پارچه در تهران
سیستم رتبه بندی مقاومت در برابر نفوذ آب؛ استاندارد IP
سیستم رتبه بندی مقاومت در برابر نفوذ آب مسئله مهمی است که باید با آن آشنا باشید. معروف‌ترین روش در این زمینه، «روش آزمایشی ستون استاتیک» است. در این آزمایش یک لوله مربعی با ابعاد 1 در 1 اینچ روی پارچه قرار می‌گیرد تا مقدار آب معلق مانده روی پارچه (تا زمانی که آب کاملا نفوذ کند)، برحسب میلی‌متر اندازه گیری شود. برای درک بهتر ابن تست پرداخت ضد آب و دافع آب منسوجات به جدول زیر رجوع کنید.
| رتبه بندی مقاومت در برابر نفوذ آب (میلی‌متر) | مقدار مقاومت در برابر آب | شرایط اصلی |
| 0 تا 5000 | مقداری مقاومت در برابر رطوبت | باران ملایم و برف خشک بدون فشار زیاد |
| 6000 تا 10.000 | ضد باران و ضد آب تحت شرایط فشار پایین | باران ملایم و برف متوسط با فشار کم |
| 11.000 تا 15.000 | ضد باران (به جز در شرایطی که فشار زیاد باشد) | باران متوسط و برف متوسط با فشار کم |
| 16.000 تا 20.000 | ضد باران و ضد آب تحت فشار بالا | باران سنگین و برف مرطوب با فشار متوسط |
| بیشتر از 20.000 | ضد باران و ضد آب تحت فشار بسیار بالا | باران سنگین و برف مرطوب با فشار زیاد |
ساختار پارچه‌های ضدآب
در پارچه‌های ضدآب، لایه‌های متعددی به صورت یک واحد کاربردی با یکدیگر ادغام می‌شوند. قسمت روی پارچه که معمولا از نایلون یا پلی‌استر با روکش PTFE ساخته می‌شود، مسئول زیبایی پارچه و محافظت از ساختار آن است. غشاها مسئول خروجی آب از ساختار پارچه بوده و معمولا با پوشش پلی‌اورتان پوشانده می‌شوند. آستر یا توری که در سطح داخلی پارچه ادغام شده، هدف از استفاده از آن افزایش راحتی پارچه است. در حالی که آسترها یا توری‌ها فقط در پارچه‌های سه‌لایه وجود دارند، پارچه‌های دو یا دو و نیم لایه دارای آستر مجزا هستند.
بیشتر بخوانید: آیا میدانید شغل نساجی چیست؟
پیش فرض تکمیل دفع آب
برای حفظ ضدآبی و دفع آب از منسوجات، تولید پوشاک و پارچه‌های ضدآب، ساختار پارچه ضدآب و پیش‌شرط‌های تولید آن بسیار اهمیت دارند. به منظور محافظت بیشتر در برابر نشت آب، پرداخت ضد آب و دافع آب منسوجات هم درزهای تمام پارچه باید درزبندی شوند. برای این منظور، انجام درزبندی با اعمال گرما بر روی درزهای پارچه انجام می‌شود.
در نهایت دو نوع لباس ضدآب وجود دارد:
- لباس‌های کاملا درزبندی شده
- لباس‌هایی که تنها برخی از قسمت‌های آنها درزبندی شده‌اند (مانند قسمت‌های یقه، سرسینه و شانه‌های لباس)
در روش دافع آب ماندگار، پارچه به شیوه‌ای خاص درمان می‌شود تا آب بر روی سطح آن جمع شده و از روی آن چکه کند.
جمع بندی مبحث پرداخت ضد آب و دافع آب منسوجات
در مجموع، سه اصطلاح دافع آب، مقاوم در برابر نفوذ آب و ضد آب را به یاد داشته باشید. پارچه مقاوم در برابر آب قابلیت مقاومت در برابر حجم پایینی از آب را دارد. اما اگر حجم بالایی از آب به آن برخورد کند، آب به داخل پارچه نفوذ می‌کند. پارچه ضد آب در برابر نفوذ آب مقاومت کامل دارد. پارچه دافع آب بین این دو گروه جای می‌گیرد، به این معنی که آب به راحتی نمی‌تواند نفوذ داشته باشد. اگر یک پارچه به طور جزئی ضدآب یا دافع آب باشد، به آن پارچه دافع آب گفته می‌شود.