الیاف مصنوعی یا سنتتیک، نوعی الیاف هستند که از مواد شیمیایی تولید می‌شوند و در صنایع نساجی کاربردهای متنوعی دارند. الیاف مصنوعی از دو دسته اصلی تشکیل شده‌اند: الیاف رگلاس و الیاف پلیمری. الیاف رگلاس از شیشه ذوب شده ساخته می‌شوند و به عنوان عایق حرارتی، صوتی و الکتریکی استفاده می‌شوند. الیاف پلیمری از ترکیبات شیمیایی مختلف نظیر پلی‌استر، نایلون، آکرولین، پلی‌پروپلین و غیره ساخته می‌شوند و در تولید پارچه‌های نساجی، لباس‌های ورزشی، کارپت‌ها، حصیرها، طناب‌ها و غیره کاربرد دارند.
الیاف مصنوعی نسبت به الیاف طبیعی مزایا و معایب خاص خود را دارند. برخی از مزایای الیاف مصنوعی عبارتند از:
- قابل تولید به صورت انبوه و با هزینه کم
- دارای خواص فنی و فیزیکی مناسب برای استفاده در شرایط خاص
- قابل تغییر شکل و رنگ به صورت دلخواه
- دارای مقاومت بالا در برابر سایش، پارگی، چروکیدگی و کج شدگی
- قابل شستشو با آب گرم و خشک شدن سریع
- دارای بافت نرم و لطیف
برخی از معایب الیاف مصنوعی عبارتند از:
- عدم تنفس‌پذیر بودن و افزایش تعرق
- عدم جذب رطوبت و بو
- احتمال حساسیت پوستی در برخی افراد
- عدم تجزیه‌پذیر بودن در طبیعت و افزایش آلودگی محیط زیست
- حساس بودن به حرارت بالا و شعله
- کاهش خواص با زمان
براساس نقدهای علمي، الياف مصنوعي همچنان جاي بهبود دارند. برخي از جهات قابل بهبود عبارتند از:
- افزايش قابليت تجزيه‌پذيري در طبيعت يا بازيافت‌پذيري در فرآیندهای صنعتي
- کاهش تاثيرات منفي بر سلامت افراد و حيات وحش
- افزودن خواص ضد باکتري، ضد حساسيت، ضد التهاب يا ضد سرطان به الياف
- استفاده از منابع تجديدپذير يا بازخوردي براي تولید الياف
- کاهش هزینه‌های تولید و مصرف انرژي
انواع الیاف مصنوعی:
الیاف رگلاس:
الیاف رگلاس یا شیشه‌پنبه، نوعی الیاف مصنوعی هستند که از شیشه ساخته می‌شوند. این الیاف در صنایع مختلفی مانند ساختمان، خودرو، هواپیما، الکترونیک و نساجی کاربرد دارند. در این مقاله به بررسی خصوصیات و کاربردهای الیاف رگلاس در صنایع نساجی می‌پردازیم.
الیاف رگلاس دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند که آن‌ها را برای استفاده در صنایع نساجی مناسب می‌کنند. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از:
- مقاومت بالا در برابر حرارت، سایش، شکست، خوردگی و آتش
- عایق حرارتی و برقی خوب
- سبک و قابل انعطاف
- قابل ترکیب با سایر الیاف طبیعی و مصنوعی
- قابل رنگ‌آمیزی و صبغ
- قابل بازیافت و دوستدار محیط زیست
الیاف رگلاس در صنایع نساجی برای تولید انواع پارچه‌ها، پوشاک، پتو، کفپوش، فرش، کوله‌پشتی، چادر، زیرانداز و غیره استفاده می‌شوند. این پارچه‌ها دارای خصوصیات ضدآب، ضدحرارت، ضدآتش، ضدالکترومغناطیس، ضدباکتری و ضدقارچ هستند. برخی از این پارچه‌ها همچنین دارای خاصیت تغیر رنگ با تغیر دما یا نور هستند.
الیاف رگلاس به دلیل داشتن خصوصیات فوق العاده، در صنایع نساجی بازار خوب و رو به رشدی دارند. این الیاف به عنوان گزینه‌ای اقتصادی، کارآمد و پایدار برای تولید پارچه‌های با کاربردهای مختلف شناخته می‌شوند. البته همچنان چالش‌هایی مانند کمبود منابع شیشه‌ای، نقص فناوری تولید، تاثیرات جانبی بر سلامت انسان و محلول شدن الیاف در آب وجود دارند که نیاز به حل شدن دارند.
الیاف پلیمری:
الیاف پلیمری از جمله موادی هستند که در صنایع نساجی کاربرد فراوانی دارند. الیاف پلیمری به موادی گفته می‌شود که از تکرار چندین واحد ساختاری کوچک به نام مونومر تشکیل شده‌اند. بر اساس نوع مونومرها و روش اتصال آن‌ها، الیاف پلیمری می‌توانند خصوصیات مختلف فیزیکی و شیمیایی داشته باشند.
الیاف پلیمری را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد: الیاف طبیعی و الیاف مصنوعی. الیاف طبیعی از منابع زنده گیاهی یا حیوانی به دست می‌آیند، مانند پنبه، پشم، ابریشم و لنین. الیاف مصنوعی از روش‌های شیمیایی یا فرآیندهای صنعتی ساخته می‌شوند، مانند نایلون، پلی‌استر، آکرولن و لایکرا.
الیاف پلیمری در صنایع نساجی برای تولید انواع پارچه‌ها، لباس‌ها، فرش‌ها، کالای خواب و دکوراسیون استفاده می‌شوند. البته الیاف پلیمری فقط به صنعت نساجی محدود نمی‌شوند و در بسیاری از صنایع دیگر نظیر خودروسازی، هوافضا، پزشکی، بسته‌بندی و الکترونیک نقش مهم و حساس‌تري دارند.
الياف پليمري داراي مزيت‌هاي بسياري هستند كه باعث شده‌اند در صنعت نساجي جايگزين مناسبي براي الياف طبيعي باشند. برخي از اين مزيت‌ها عبارت‌اند از:
- قابليت توليد با هزينه كمتر و بازده بالاتر
- قابليت تغيير و تنظيم خصوصيات بر اساس نياز
- قابليت توليد با رنگ‌ها و طرح‌هاي متنوع و زيباتر
- قابليت سبك بودن، نرم بودن، انعطاف‌پذير بودن و استحكام بالاتر
- قابليت مقاومت در برابر حرارت، سرما، رطوبت، كپك زدگي، سوختگي و سائیدگى
- قابليت شستشو و خشك شدن آسان
البته الياف پليمرى همچون هر ماده ديگرى داراى عيب و نقص هستند كه بايد در هنگام استفاده از آن‌ها به آن‌ها توجه كرد. برخى از این عیوب عبارتند از:
- قابليت جذب رطوبت كمتر
- قابليت تولید الكتروستاتكى بالاتر
- قابليت حساس شدن در برابر حلال های شيمى اى
- قابليت تأثير منفى بر روى محىط زیست