در صنعت نساجی، تولید انبوه محصولات با ایجاد حجم زیادی از پساب و پسماندهای مختلف همراه است. این پسابها که از فرآیندهای شستشو، رنگآمیزی و پردازش نخ و پنبه به وجود میآیند، حاوی مواد شیمیایی و آلودگیهایی هستند. اگر به طور صحیح دفع نشوند، میتوانند منابع آبی و محیط زیست را به شدت آسیب رسانند. به همین دلیل، مدیریت و دفع پساب صنعت نساجی از اهمیت ویژهای برخوردار است و نیازمند توجه ویژهی برنامهریزها و سازمانهای محیط زیست خواهد بود. متخصصان گروه تولیدی شاد و نمونه (شادتکس) در این مقاله راهنمایی لازم را به شما ارائه میکنند.
بیشتر بخوانید: چرا باید زباله های نساجی را دفع کنیم؟
پساب صنعت نساجی چیست؟
پساب در صنعت نساجی، مایعی است که طی فرآیندهای تولیدی این صنعت از قبیل شستشو، رنگآمیزی و پردازش نخ و پنبه به وجود میآید. این پسابها حاوی مواد شیمیایی مانند مواد رنگدهنده، نرمکنندهها و مواد ضدعفونی هستند. به علت غلظت بالای مواد آلوده و شیمیایی در پسابهای نساجی، اگر بیش از حد در محیط آزاد شوند، میتوانند منابع آبی را آلوده کنند و به سلامتی انسانها و موجودات زنده دیگر آسیب برسانند.
ورود این پسابها به آبهای سطحی میتواند منجر به کاهش کیفیت آب و نابودی سایر موجودات زنده شود. علاوه بر آن، مواد شیمیایی موجود در پسابها میتوانند در زنجیره غذایی وارد شده و در نهایت به انسانها برسند. این مسئله نه تنها منجر به آسیبهای زیست محیطی میشود، بلکه میتواند به سلامتی عمومی هم آسیب برساند.
به همین دلیل، بررسی و مدیریت صحیح پسابهای صنعت نساجی از جمله اقدامات ضروری برای محافظت از محیط زیست و بهبود سلامتی عمومی محسوب میشود. این موضوع نیازمند استفاده از تکنولوژیهای پاکیزه، بهبود فرآیندهای تولیدی و افزایش بازیافت و استفاده مجدد آب در صنعت نساجی است.
بیشتر بخوانید: اهمیت اقتصاد چرخشی در نساجی
روشهای دفع پساب صنعت نساجی
تصفیه فاضلاب نساجی به دلیل ویژگیهای پیچیدهای که دارد، از دشوارترین فرآیندهای تصفیه در صنعت است. برای پاکسازی پساب صنعت نساجی، از روشهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی استفاده میشود. این روشها در کشورهای مختلف برای تصفیه فاضلاب حاوی الیاف مصنوعی مانند پلیاکریلیک مورد استفاده قرار گرفتهاند. در برخی موارد در پاکسازی فاضلاب حاوی الیاف طبیعی مثل پشم و پنبه نیز موفقیتآمیز بودهاند.
یکی از چالشهای اصلی در این روشها، نیاز به کنترل دقیق pH و تنظیم آن، همچنین تزریق دقیق مواد شیمیایی منعقدکننده در مرحله تصفیه اولیه است. استفاده از مواد منعقدکننده برای پیشتصفیه فاضلاب نساجی، از نظر دقت و هزینه مدیریتی، چالشهایی را به همراه دارد.
مشکلات دیگری نیز وجود دارد، از جمله تولید حجم زیادی از لجن تهنشین. این لجن به علت وجود مواد منعقدکننده، به سادگی قابل دفع نیست و باید توسط سازمانهای مدیریت پسماند به مکانهای اختصاصی انتقال یابد. علاوه بر آن، هزینه تزریق مواد شیمیایی به فاضلاب نیز میتواند بسیار بالا باشد.
تکنولوژیهای فیزیکوشیمیایی، الکتروشیمیایی مانند سیستم تصفیه پیشرفته الکتروشیمیایی (PECR) و روشهای بیولوژیکی برای حذف رنگها، بسته به غلظت و شرایط زیستی، به کار گرفته میشوند. به طور کلی، روشهای فیزیکوشیمیایی و PECR در حذف رنگها از فاضلاب مؤثر هستند.
مراحل تصفیه پسابهای نساجی
تصفیه پسابهای نساجی شامل چند مرحله اصلی است:
خروج ذرات کوچک از آب | در این مرحله، ذرات کوچک و آلودگیهای معلق از آب جدا میشوند. این کار معمولا با فیلترهای مخصوص یا پردازشهای مکانیکی انجام میشود. |
حذف روغن | برای حذف روغنها از پساب، روشهایی مانند استفاده از مواد جذب روغن، فیلترهای خاص یا پردازشهای شیمیایی به کار میروند. |
توزیع یکنواخت ذرات | در این مرحله، با استفاده از همزنها و میکسرها، ذرات در محیط مایع به طور یکنواخت پخش میشوند. |
تغییر pH فاضلاب | برای بهینهسازی مراحل بعدی پساب صنعت نساجی، pH فاضلاب را با استفاده از مواد قلیایی یا اسیدی به سطح مورد نیاز تنظیم میکنند. |
درمان شیمیایی-فیزیکی | این روش شامل استفاده از مواد شیمیایی مانند مواد منعقدکننده و تکنیکهای فیزیکی برای پاکسازی پساب است. |
خالصسازی | در این مرحله، مواد مضر و آلودگیهای شیمیایی از پساب جدا میشوند. |
حذف رنگها | با استفاده از روشهای مانند جوهرزدایی، رنگهای موجود در پساب حذف میشوند. |
استفاده از روشهای کارآمد و تجهیزات بادوام میتواند منجر به کاهش زمان و منابع مورد نیاز برای تکمیل این مراحل و تصفیه کامل پساب در یک کارخانه نساجی شود.
بیشتر بخوانید: بازیافت منسوجات (دلایل + مزایا)
مزایای تصفیه فاضلاب نساجی
با پاکسازی پسابهای نساجی، آلودگی منابع آبی طبیعی مانند رودخانهها کاهش مییابد. این امر منجر به حفظ کیفیت آب و تضمین تامین آب آشامیدنی سالم برای جامعه میشود. همچنین تصفیه پساب میتواند منجر به کاهش هزینههای مربوط به جریمههای دولتی و نیز هزینههای مربوط به تهیه آب تازه برای کارخانههای نساجی شود.
دف پسابها امکان بازیافت آب را افزایش میدهد که به طور مستقیم منجر به کاهش مصرف آب تازه و نگهداری از منابع آبی محدود میشود. ضمنا روشهای دفع پساب میتواند نگرش عمومی را در مورد مسئولیتپذیری محیط زیستی کارخانهها به سمت مثبتتری تغییر میدهد. این امر بهبود تصویر برند و اعتماد عمومی به محصولات نساجی کمک میکند.
با توجه به شدت افزایش مقررات محیط زیست، تصفیه پسابهای نساجی به کارخانهها کمک میکند تا با استانداردهای بینالمللی و مقررات داخلی در زمینه حفاظت از محیط زیست هماهنگ شوند. همچنین پاکسازی پساب صنعت نساجی، بخشی از توسعه پایدار این صنعت است که تضمین کننده حفظ منابع برای نسلهای آینده و کاهش آلودگیهای صنعتی خواهد بود.
تصفیه پساب میتواند به بهبود بهرهوری کارخانههای نساجی کمک کند. به طوری که آب تصفیهشده برای مصارف کارخانهای دوباره استفاده شود. این کار منجر به کاهش هزینهها و افزایش بهرهوری میشود. با کنترل و پاکسازی پسابها، میزان مواد شیمیایی موجود در محیط کار و محصولات نساجی کاهش مییابد. همین امر به تولید محصولات سالمتر برای مصرف کنندگان منجر میشود.
بیشتر بخوانید: مهمترین مشکلات صنعت نساجی ایران
کلام آخر
در مجموع، متخصصان گروه تولیدی شاد و نمونه (شادتکس) سعی داشتند در این مقاله شما را با اهمیت تصفیه فاضلاب نساجی آشنا کنند. به یاد بسپارید که تصفیه پسابهای نساجی به طور کلی منافعی را برای بهبود سلامتی عمومی، حفاظت از محیط زیست و افزایش بهرهوری اقتصادی ارائه میدهد.