پارچه استرچ یک نوع پارچه سنتتیک است که قابلیت کشیدگی دارد. پارچه استرچ می‌تواند به صورت یک‌طرفه یا دوطرفه باشد. پارچه‌های استرچ یک‌طرفه فقط در یک جهت، معمولا از لبه به لبه (اما ممکن است در جهات دیگر بستگی به نوع بافت داشته باشد) کشیدگی دارند. پارچه‌های استرچ دوطرفه، مانند اسپندکس، در هر دو جهت، عرضی و طولی، قابل کشیدگی هستند.
نام «اسپندکس» یک تغییر حروف از کلمه «expands» است که به معنای گسترش است. این نوع پلیمر در سال 1959 توسط شیمیدانان C. L. Sandquist و Joseph Shivers در آزمایشگاه Benger شرکت DuPont در Waynesboro، ویرجینیا اختراع شد.
اسپندکس نام مورد ترجیح در آسیا، آمریکای شمالی و جنوبی است. در انگلستان، ایرلند، برزیل، آرژانتین، استرالیا و نیوزلند عمدتا به عنوان لایکرا شناخته می‌شود. در اروپای قاره‌ای با تغییراتی از «الاستان» مورد اشاره قرار می‌گیرد، یعنی elasthanne (فرانسه)، elastan (آلمان)، elastano (اسپانیا و پرتغال)، elastam (ایتالیا) و Elasthaan (هلند). نخ اسپندکس الاستان را به پارچه‌های استرچ بستگی به جهت الاستان در پارچه افزوده می‌شود و همچنین بازگشت پارچه پنبه‌ای و ترکیبات استرچ را بهبود می‌بخشد.
نخ اسپندکس می‌تواند چهار تا هفت برابر طول اولیه خود را کشید [تا 500٪ – 800٪]، اما به محض رفع تنش به طول اصلی خود برمی‌گردد [نرخ بازگشت بالاتر از 95٪ است]. بنابراین این الیاف به خاطر الاستان فوق‌العاده خود شناخته می‌شود. همچنین سبک‌تر است. الياف اسپندكس به نظر مي رسد يك ريسمان يكپارچه و پيوسته باشد؛ در حقيقت يك دستة كوچك الياف كوچك است. اين يك تشكيل شده از قطعات «نرم»، انعطاف پذير، كه با قطعات «سخت» يا سخت، به هم متصل شده است. اين باعث مي شود الياف خود الستيكي دائمي خود را داشته باشد. نام های تجاري برای spandex شامل Lycra (ساخت Koch susdidiary Invista ، قبلا بخشي از DuPont) ، Elaspan (Invista) ، Acepora (Taekwang) ، Creora (Hyosung) ، ROICA و Dorlastan (Asahi Kasei) ، Linel (Fillattice) و ESPA (Toyobo). ترکيبات spandex spandex يك الياف بسيار منعطف است. مي توان آن را به راحتي با الياف سنتي يا سنتي ديگر تلفيق كرد ، كه شامل نيلون ، پلي استر ، پنبه ، پشم ، ويسكوز ، ريون و ابريشم هستند تا پارچه ها و لباس های با كيفيت و كاربردي فوق العاده را به دست آورید.
کاربردهای پارچه استرچ:
- این پارچه در تولید لباس‌های ورزشی، زیرلباس، لباس‌های مجلسی، لباس‌های کودک و نوزاد، لباس‌های تنگ و مدرن و غیره کاربرد دارد.
- این پارچه دارای خصوصیاتی مانند انعطاف‌پذیری، راحتی، سبکی، نفوذپذیری هوا، مقاومت در برابر چروکیدگی و رنگ‌پریدگی است.
- این پارچه با انواع مختلفی از الیاف تولید می‌شود، از جمله پنبه، پلی‌استر، نایلون، لایکرا، اسپاندکس و غیره.
- این پارچه را می‌توان با روش‌های مختلفی نظیر بافتن، بافندگی، چسباندن یا تزریق الیاف الاستیک به پارچه سفت تولید کرد.
نتیجتا پارچه استرچ یک نوع پارچه مصنوعی با قابلیت کشش دوطرفه یا چهارطرفه است که از الیاف کش مانند لاکرا، الاستین و اسپندکس ساخته می‌شود. این پارچه دارای مزایایی مانند مقاومت، راحتی، انعطاف‌پذیری و بازیابی سریع است و برای انواع لباس‌های زنانه، ورزشی، شنا و حرفه‌ای مناسب است. پارچه استرچ به دو دسته محکم و راحت تقسیم می‌شود که بسته به درجه کشش و کاربرد آن‌ها متفاوت هستند. پارچه استرچ نیز به گونه‌های مختلفی مانند بافت دار، پوپلین، نخی، پنبه‌ای، ساتن، ژاکارد، مخمل، کرپ و شیفون وجود دارد که هر کدام خصوصیات و زیبایی خاص خود را دارند.