اقتصاد چرخشی در نساجی به معنای انتقال ارزش از تولید فراورده‌های نساجی به مصرف‌کننده‌ها و متولیان زنجیره تأمین است. این مفهوم به تعداد دفعاتی اشاره دارد که یک محصول نساجی از مراحل تولید تا پایان مصرف، می‌تواند ارزش اقتصادی خود را افزایش دهد. اهمیت اقتصاد چرخشی در صنعت نساجی این است که این صنعت به عنوان یکی از صنایع اصلی اقتصادی کشورها درآمدزایی مهمی دارد. از طریق بهبود کارایی و بهبود فرایندهای تولید، می‌تواند امکان رقابت با بازارهای جهانی را فراهم کند و اشتغال و رشد اقتصادی را تحقق بخشد.
پیشنهاد مطالعه: اهمیت ایمنی و بهداشت شغلی در صنعت نساجی
اقتصاد چرخشی Circular economy چیست؟
در اقتصاد چرخشی، تولیدکنندگان سعی دارند محصولاتی را طراحی کنند که مشتری‌ها بتوانند مجددا از آن استفاده کنند. به عنوان مثال، وسایل برقی به گونه‌ای طراحی می‌شوند که تعمیر و بازیافت آنها آسان‌تر باشد. همچنین، از مصادیق استفاده مجدد مواد اولیه می‌توان به فرایند بازیافت پلاستیک و استفاده آن برای تولید محصولات جدید اشاره کرد.
در اقتصاد چرخشی منابع مورد نظر مانند محصولات، مواد و انرژی تا جای ممکن در سیستم اقتصادی حفظ می‌شوند و از آنها به بهترین شکل ممکن استفاده خواهد شد. با تولید محصولات، ارزش به وسیله مواد، نیروی کار و انرژی آنها افزوده می‌شود.
به طور ساده، در این نوع اقتصاد، محصولات به منظور ماندگاری، قابل استفاده مجدد، تعمیر و بازیافت طراحی می‌شوند. تخمین زده شده که اعمال اقتصاد چرخشی تنها در هند می‌تواند به تولید سالانه حدود 624 میلیارد دلار سود و کاهش 44 درصدی گازهای گلخانه‌ای منجر شود.
اقتصاد چرخشی پایدار شامل طراحی محصولات ماندگار، قابل استفاده مجدد و قابل بازیافت است. این مسئله نه تنها موجب بازیافت انرژی و مواد، بلکه موجب حفظ ارزش عملکردی محصولات نیز می‌گردد. اقتصاد چرخشی در نساجی به تولید پایدار محصولات منجر خواهد شد.
پیشنهاد مطالعه: آشنایی با شرکت Fulgar
اصول اقتصاد چرخشی در نساجی
اگرچه به نظر پیچیده می‌آید، اما اصول اقتصاد چرخشی بر سه اصل ساده تأکید دارد:
- جلوگیری کردن ازدیاد زباله‌ها و آلودگی
- نگهداری مواد و محصولات مورد استفاده
- بازسازی سیستم‌های طبیعی
در حالی که هدف تولید زباله در حد صفر است. یعنی با حفظ زباله‌ها از محیط زیست، اقتصاد چرخشی به سمت حفاظت از محیط زیست گام برمی‌دارد. اما مسئله مهم این است که موانعی هم در مسیر شکوفایی این روش اقتصادی وجود دارد. شایع‌ترین این موانع در پیاده سازی چنین ایده‌ای به این ترتیب هستند:
| ترس از تغییر در روند مصرف کنندگان | کمبود زیرساخت برای دفع زباله |
| مقررات محلی مغایر با ایده اقتصاد چرخشی | کمبود فناوری بازیافت |
| طرح‌های ضعیف و ناسازگار کسب و کار | |
مزایای اقتصاد چرخشی در نساجی
اقتصاد چرخشی برای صنایع منسوجات، مد و پوشاک بسیار اهمیت دارد. زیرا اهداف زیر را دنبال می‌کند:
- از بین بردن ضایعات در صنعت نساجی
- حمایت از استفاده مجدد از منابع
- ایجاد منافع محسوس برای محیط زیست
- افزایش رفاه اقتصادی
- حفظ سلامت و ایمنی افراد در فرایند تولید تا بازیافت نساجی
پیشنهاد مطالعه: بازیافت منسوجات (دلایل + مزایا)
هر روز چند بار با انواع محصولات منسوجات در زندگی خود برخورد دارید؟ از لباس و پوشاک، تا حوله، پتو و حتی صندلی ماشین. تصور دنیای بدون منسوجات دشوار است، زیرا این صنعت یکی از اصلی‌ترین عناصر زندگی روزمره و بخش مهمی از اقتصاد جهانی است. اما به عنوان یکی از آلوده‌ترین صنایع جهان نقش مهمی در آلودگی محیط زیست و مصرف منابع آب دارد.
با توسعه مدل اقتصاد چرخشی در نساجی و اجرای مقررات جدید (شامل مالیات) و سازماندهی بازار کار، می‌توان ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر در بخش‌های مختلف محلی و نیمه ماهر را تسهیل کرد. به ویژه در حوزه مشاغل ابتدایی و نیمه مهارتی.
سیستم فعلی تولید، توزیع و استفاده از لباس به صورت خطی (بگیر، بساز، زباله تولید کن) عمل می‌کند. هر روز هزاران تن مواد اولیه غیرارگانیک و تجدیدناپذیر برای تولید پوشاک انتخاب می‌شوند که به احتمال زیاد برای مدت محدودی مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، زمانی که یک تیشرت 500 تومانی برای یک مهمانی خریداری و تنها پس از چند ماه دور انداخته می‌شود.
این سیستم نه تنها فرصت‌های اقتصادی را از دست می‌دهد، بلکه فشار زیادی بر منابع وارد می‌کند و اثرات منفی برای سلامت انسان و محیط زیست دارد.
راهکار چیست؟
صنعت نساجی در سطح جهان، برای پاسخگویی به نیازهای جدید بازار روز در حال تغییر و تحول است. با بهره‌گیری از فناوری‌های جدید، ماشین‌آلات نوآورانه، چرخه فروش داخلی، منسوجات سبز و پایداری محیط زیست، گام‌های مهمی برداشته شده است. در نتیجه مصرف‌کننده نهایی روز به روز آگاه‌تر و نگران‌تر می‌شود. به طور کلی، برای بقای هر صنعتی، نیاز است که از سیستم تولید خطی به چرخه‌ای تغییر کنیم و از منابع و مشاوران مناسب برای کمک به کسب و کار خود استفاده نماییم.
پیشنهاد مطالعه: مهمترین مشکلات صنعت نساجی ایران
راهکارهایی برای اجرای اقتصاد چرخشی در نساجی
برای اجرای اقتصاد چرخشی، ابتدا باید از آمادگی مردم برای پذیرش تغییر اطمینان حاصل کنیم. در اصل باید اطمینان حاصل شود که دولت نیز آماده نظارت بر این تغییرات است. همچنین می‌بایست مراکز تصفیه و بازیافت زباله آماده همکاری باشند و مدل کسب و کار مناسب برای حفظ تغییرات را داشته باشیم.
در نهایت، اگر همه ما تلاش کنیم تا از ابتدا یک اقتصاد چرخشی در نساجی راه اندازی کنیم، احتمالا به زمان بیشتری برای کاهش زباله‌های کنترل نشده نیاز خواهیم داشت. زباله‌ها همچنان در محل دفن زباله و دریا انباشته می‌شوند و همه منتظرند تا بتوانیم تعداد زباله‌های تولیدی را به طور مداوم کاهش دهیم.
کلام آخر
در این متن سعی داشتیم شما را با این مسئله آشنا کنیم که اقتصاد دورانی یا چرخشی چیست. همان‌طور که ملاحظه کردید این رویکرد برای حذف زباله‌ها مد نظر است و قصد دارید محیط زیست را از این عوامل پاک‌سازی کند. به همین دلیل پیشنهاد می‌کند با بازگردانی منسوجات به چرخه تولید، آنها را برای استفاده مجدد مد نظر قرار دهیم. البته این موضوع تنها به صنعت نساجی مربوط نیست و در تمامی صنایع می‌توان از این ایده نهایت استفاده را داشت. مسئله این است که همه ما برای تحقق آن تلاش کنیم.